Μονόλογος για τη Φωτογραφία

Ο «Μονόλογος» ξεκίνησε ύστερα από μια παραγγελία τής Γενικής Γραμματείας Λαϊκής Επιμόρφωσης με στόχο την εκπαίδευση των επιμορφωτών των τμημάτων φωτογραφίας ανά την Ελλάδα. Η αρχική αυτή σκέψη δεν οδήγησε εν τέλει σε ένα μεθοδικό εκπαιδευτικό κείμενο, αλλά απέφερε σχεδόν αυθόρμητα έναν μονόλογο, χωρίς αρχή, μέση και τέλος, χωρίς κεφάλαια και κλασική δομή, μέσα στον οποίο περιέλαβα τις απόψεις μου για τη φωτογραφία. Οι απόψεις αυτές είναι πιθανόν να έχουν υποστεί μερικές αναθεωρήσεις τα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε. Έτσι κι αλλιώς η μεγαλύτερη ηλικία και η μεγαλύτερη γνώση επιφέρουν μικροαλλαγές, μια ψυχραιμότερη αντιμετώπιση των θεμάτων και μια λείανση κάθε γωνίας. Τα μεταγενέστερα κείμενά μου μερικές φορές το αποδεικνύουν. Εν τούτοις η γενική κατεύθυνση και η ουσιαστική τοποθέτηση παραμένουν οι ίδιες. Άλλωστε, ο τίτλος «Μονόλογος» υποδηλώνει και μια πίστη σε ορισμένες θέσεις στις οποίες σχεδόν αξιωματικά πιστεύω, χωρίς να μπορώ λογικά να εξηγήσω, κάτι που αποκλείει βεβαίως τον διάλογο.

Σε κάθε νέα έκδοση τού αρχικού «Μονόλογου» προσετίθεντο και νέα μικρά κείμενα, που κατά καιρούς έγραφα γύρω από τη φωτογραφία με άλλες ευκαιρίες. Οι πολλαπλές αυτές τροποποιήσεις τού «Μονόλογου» οδήγησαν μέχρι σήμερα σε πέντε εκδόσεις (στις οποίες πρέπει να προστεθεί και μία απευθείας από την Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης), που διαφέρουν μεταξύ τους τόσο κατά τον αριθμό των κειμένων που προστέθηκαν στον αρχικό «Μονόλογο», όσο και κατά το γεγονός ότι οι πρώτες ήταν εικονογραφημένες με φωτογραφίες μεγάλων φωτογράφων, οι δεύτερες με φωτογραφίες μαθητών μου, ενώ η παρούσα στερείται φωτογραφιών, αποκτώντας έτσι έναν αμιγή χαρακτήρα δοκιμίου. Η τελευταία όμως αυτή έκδοση επανέρχεται στο αρχικό κείμενο (και μόνον) τού «Μονόλογου», μια και τα έκτοτε νέα κείμενα έχουν πληθύνει τόσο ώστε να πρέπει να αποτελέσουν πλέον έναν χωριστό τόμο.

Ο «Μονόλογος για τη Φωτογραφία» είναι ένα κείμενο που έχει ξεφύγει από μένα. Τον έχουν διαβάσει πολλοί, και αισθάνομαι πλέον και εγώ, όταν στα πεταχτά τού ρίχνω μια ματιά, σαν ένας ακόμη αναγνώστης. Ελπίζω πάντως να μπορεί πάντοτε, να αποτελεί ένα βοήθημα για τον προβληματισμό γύρω από τη φωτογραφία στην Ελλάδα. Και ίσως κάποτε να μοιάζουν διαφορετικά όσα πραγματεύεται. Όπως αλλάζει μια φωτογραφία που την κοιτάει κανείς με επιμονή.

Πλάτων Ριβέλλης